การควบคุมยาสูบในซาอุดิอาราเบีย: จะได้ผลหรือไม่?

การสูบบุหรี่มีความเกี่ยวข้องกับการเจ็บป่วยและการเสียชีวิตก่อนวัยอันควรในประชากรมนุษย์มานานแล้ว การศึกษาหลายชิ้นมีความเกี่ยวข้องโดยเฉพาะการสูบบุหรี่กับมะเร็งปอด โรคหลอดเลือดหัวใจ โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง โรคหลอดเลือดสมองและภาวะ Polycythemia (ภาวะที่ไขกระดูกผลิตเซลล์เม็ดเลือดในจำนวนที่มากผิดปกติ ทำให้เลือดข้นขึ้น ส่งผลต่อการไหลเวียนของเลือดไปเลี้ยงส่วนต่าง ๆ ในร่างกาย) ยิ่งไปกว่านั้นการขยายผลเสียหายของการสูบบุหรี่ต่อสุขภาพของผู้ไม่สูบบุหรี่ยังได้รับการยอมรับและรายงานมากขึ้น 

องค์การอนามัยโลกระบุมีผู้เสียชีวิตประมาณ 3 ล้านคนต่อปีทั่วโลกเนื่องจากการสูบบุหรี่ ตัวเลขนี้คาดว่าจะเพิ่มขึ้นเป็นสิบล้านคนต่อปีภายในปี 2020 หรือต้นปี 2030 หากกระแสการสูบบุหรี่ยังคงดำเนินต่อไป เจ็ดสิบเปอร์เซ็นต์ของการเสียชีวิตเหล่านี้จะเกิดขึ้นในประเทศกำลังพัฒนา 

นอกจากผลกระทบด้านสุขภาพแล้วการสูบบุหรี่ยังเป็นภาระทางเศรษฐกิจที่สำคัญ ค่าใช้จ่ายทั่วโลกโดยประมาณต่อปีอยู่ที่ประมาณ 2 แสนล้านเหรียญสหรัฐซึ่งรวมถึงการดูแลทางการแพทย์โดยตรงสำหรับการเจ็บป่วยที่เกิดจากยาสูบ การขาดงาน การผลิตลดลงและการสูญเสียชีวิตก่อนเวลาอันควร ครึ่งหนึ่งของความสูญเสียเหล่านี้เกิดขึ้นในประเทศกำลังพัฒนา

บุหรี่เป็นที่รู้จักในซาอุดีอาระเบียมากว่า 50 ปี การนำเข้ายาสูบได้เพิ่มขึ้นอย่างมากในช่วงหลายปี โดยมีค่าเฉลี่ยหกร้อยล้านริยัลซาอุดีอาระเบียใช้จ่ายประจำทุกปีในเรื่องของยาสูบ (1 ริยัลซาอุดีอาระเบีย เท่ากับ 8.01 บาท)

แม้ว่ายังไม่มีการศึกษาทั่วประเทศเกี่ยวกับความชุกของการสูบบุหรี่ในซาอุดิอาระเบีย แต่การศึกษาขนาดเล็กที่มีอยู่ได้แสดงให้เห็นความชุกระหว่าง 8% ถึง 47% การสำรวจครัวเรือนล่าสุดในสามภูมิภาคพบว่ามีความชุก 12% ในกลุ่มผู้ใหญ่อายุมากกว่า 14 ปีโดยเฉพาะในเพศชาย 

ผลกระทบด้านสุขภาพในระยะยาวของการสูบบุหรี่นั้นยังไม่ได้รับการบันทึกไว้เป็นอย่างดีในราชอาณาจักร ปัจจุบันมะเร็งปอดอยู่ในอันดับที่ 4 ของโรคร้ายในเพศชายโดยมีอุบัติการณ์ 4.5% ในทางกลับกันระบบทางเดินหายใจระยะสั้นและผลกระทบอื่น ๆ ของการสูบบุหรี่และบารอกู่ได้รับการรายงานอย่างดี  

เนื่องจากผลกระทบด้านสุขภาพและเศรษฐกิจ ที่น่าเศร้าของการสูบบุหรี่ในปัจจุบันการควบคุมยาสูบจึงมีความสำคัญยิ่ง พบว่ากลยุทธ์ทางเภสัชวิทยาและไม่ใช่เภสัชวิทยาหลายประการของการควบคุมยาสูบมีประสิทธิผลอย่างมีนัยสำคัญ ซึ่งรวมถึงการเก็บภาษียาสูบ การห้ามสูบบุหรี่ในที่ทำงาน การห้ามตามคำแนะนำของแพทย์ รายการบำบัดเสริม คลินิกเลิกบุหรี่แห่งและการบำบัดทดแทนนิโคติน อย่างไรก็ตามยังคงต้องใช้กลยุทธ์ที่ครอบคลุมเพื่อให้สามารถควบคุมยาสูบได้ดีขึ้น

เมื่อเร็ว ๆ นี้องค์การอนามัยโลกได้ให้แนวทางแก่ประเทศต่าง ๆ สำหรับโครงการควบคุมยาสูบแห่งชาติที่ครอบคลุม แนวทางเหล่านี้ ได้แก่ กิจกรรมส่งเสริมสุขภาพ การสนับสนุนสื่อ การสนับสนุนให้เลิกสูบบุหรี่ มาตรการทางกฎหมาย มาตรการทางการคลัง เช่น การเก็บภาษียาสูบและมาตรการป้องกันที่มีประสิทธิภาพต่อการได้รับควันบุหรี่โดยไม่สมัครใจ ยิ่งไปกว่านั้น WHO ยังจัดให้มีวิธีการประเมินมาตรการที่สำคัญในการควบคุมยาสูบแก่ประเทศต่าง ๆ อย่างครอบคลุม ในแง่นี้หลายประเทศประสบความสำเร็จในการลดการสูบบุหรี่โดยใช้มาตรการควบคุมที่แตกต่างกัน แนวทางที่ครอบคลุมซึ่งพิสูจน์ได้ว่ามีประสิทธิภาพสูงสุด 

แม้ว่าซาอุดีอาระเบียยังไม่มีนโยบายที่ชัดเจนในการควบคุมยาสูบในระดับประเทศ และความพยายามในการควบคุมในปัจจุบันมีอยู่ประปรายแยกส่วนและไม่ประสานงานกันอย่างดี แม้ว่าสื่อท้องถิ่นจะห้ามโฆษณาและส่งเสริมการขายยาสูบและไม่อนุญาตให้สูบบุหรี่ในอาคารของรัฐบาล หรือบนเที่ยวบินภายในประเทศ แต่ก็ไม่มีการตรวจสอบผู้ที่ฝ่าฝืนข้อกำหนดอย่างจริงจัง

สมาคมการกุศลเพื่อการควบคุมการสูบบุหรี่ของซาอุดีอาระเบียในช่วง 14 ปีที่ผ่านมาได้จัดตั้งคลินิกต่อต้านการสูบบุหรี่ทั้งหมด 33 แห่งทั่วประเทศ การดำเนินงานคลินิกเหล่านี้ยังมีข้อจำกัด โดยมีอัตราการเลิกบุหรี่ 13% อย่างไรก็ตามควรตีความตัวเลขนี้ด้วยความระมัดระวังเนื่องจากไม่มีข้อมูลที่ชัดเจนเกี่ยวกับระยะเวลาการติดตามผลและอัตราการกำเริบของโรค

ในวารสารเวชศาสตร์ครอบครัวและชุมชนฉบับนี้ Saleh และผู้เขียนร่วมรายงานผลการศึกษาปัจจัยกำหนดผลลัพธ์ของผู้สูบบุหรี่ในโครงการเลิกบุหรี่ในเมือง Buraydah นี่เป็นงานตีพิมพ์ชิ้นแรกและอาจเป็นงานเดียวที่นำเสนอข้อมูลเกี่ยวกับการควบคุมยาสูบในซาอุดีอาระเบีย

แม้ว่าผลการศึกษาอาจให้กำลังใจได้มาก และได้สำรวจปัจจัยที่มีแนวโน้มที่จะส่งผลต่อผลลัพธ์ในโปรแกรมดังกล่าว แต่ก็ควรตีความด้วยความระมัดระวัง ประการแรกกลุ่มที่ศึกษามีแรงจูงใจและเต็มใจที่จะเลิกสูบบุหรี่ เนื่องจากปรากฏว่าพวกเขาได้เข้าไปเยี่ยมชมศูนย์ต่อต้านการสูบบุหรี่ ประการที่สองวิธีการควบคุมยาสูบที่ใช้ในโครงการไม่ได้ถูกนำเสนอในรายละเอียดและในที่สุดการศึกษาก็รายงานอัตราการเลิกบุหรี่หลังจากระยะเวลาเพียงหกเดือนซึ่งค่อนข้างสั้น องค์การอนามัยโลกได้แนะนำว่าโครงการเลิกบุหรี่ควรนำเสนอข้อมูลผลลัพธ์หลังจากผ่านไปหนึ่งปีหรือนานกว่านั้นถ้าเป็นไปได้ 

แม้จะมีข้อจำกัดของการศึกษาเหล่านี้และแม้ว่าเราจะสันนิษฐานว่าผู้สูบบุหรี่ส่วนใหญ่จะมีปัญหาด้านสุขภาพเพิ่มขึ้น แต่ผลลัพธ์ที่ได้ก็เป็นกำลังใจและให้เหตุผลที่ดีสำหรับการมองโลกในแง่ดี โดยจำไว้ว่าโปรแกรมการเลิกบุหรี่ประเภทนี้เป็นส่วนหนึ่งของโปรแกรมที่จะช่วยสร้างความเข้าใจในเรื่องบุหรี่

เราหวังว่านี่จะเป็นจุดเริ่มต้นของโครงการควบคุมยาสูบที่ครอบคลุมและมีการประสานงานกันเป็นอย่างดีในซาอุดิอาระเบียและที่สำคัญกว่านั้นคือให้การสนับสนุนและให้กำลังใจกับความพยายามที่มีอยู่ในขณะนี้ ด้วยความรู้สึกว่าเราจะประสบความสำเร็จ

ข้อมูล
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3437166/
https://www.pobpad.com
https://www.bangkokbank.com/th-TH/Personal/Other-Services/View-Rates/Foreign-Exchange-Rates

จากสุขสาระ ฉบับที่ 204 เดือนมีนาคม 2564
มูลนิธิสร้างสุขมุสลิมไทย (สสม.)