ศรัทธา กำเนิด “สบู่”

ความศรัทธา เป็นบ่อเกิดของปรากฏการณ์สำคัญมากมายในหน้าประวัติศาสตร์ของมนุษยชาติ ทั้งโดยบังเอิญหรือด้วยความตั้งใจ และจุดกำเนิดไอเดียสบู่แห่งแรกของโลกก็เชื่อกันว่ามาจากความศรัทธาของชาวโรมันต่อการบูชาเทพเจ้า จนเป็นความบังเอิญให้เกิดไอเดียเรื่องสบู่ ย้อนกลับไปประมาณ 2,500 ปีก่อนคริสตกาล

แม้จะไม่มีบันทึกที่แน่นอนว่า สบู่มีจุดกำเนิดมาตั้งแต่เมื่อใด และชนกลุ่มใดเป็นผู้คิดค้น แต่จากการสันนิษฐานของนักประวัติศาสตร์เชื่อว่า จุดกำเนิดไอเดียของสบู่แห่งแรกของโลกเกิดที่ภูเขาลูกหนึ่งชื่อ “ซาโป” (Sapo) เป็นภาษาลาตินมีความหมายว่า (soap) หรือก็คือสบู่นั่นเอง ภูเขาลูกนี้ถูกใช้เป็นที่นำสัตว์มาเผาเพื่อเป็นการบูชาเทพเจ้า และผลของการเผาสัตว์นี้เองทำให้ไขมันสัตว์ไหลมารวมกับขี้เถ้า ซึ่งคุณสมบัติทางเคมีของขี้เถ้ากับไขมันก็คล้ายกับส่วนผสมพื้นฐานของสบู่ที่เราใช้กันอยู่ในปัจจุบัน เมื่อมีฝนตกและชะล้างลงสู่แม่น้ำ ชาวบ้านที่ใช้น้ำในแม่น้ำจากบริเวณภูเขาลูกนี้เพื่อทำความสะอาดเสื้อผ้าสังเกตเห็นว่า เสื้อผ้าสะอาด มากกว่าการใช้น้ำในบริเวณอื่นในการทำความสะอาด นี่จึงเป็นจุดกำเนิดไอเดียเรื่องสบู่แห่งแรกของโลกด้วยความบังเอิญ

ความศรัทธาที่มีต่อพระเจ้าของชาวมุสลิม ในการปฏิบัติตามคำสอนของศาสนาในเรื่องของการดูแลความสะอาดของร่างกาย คือเหตุผลสำคัญในการคิดค้นนวัตกรรมใหม่ๆ เพื่อช่วยในการทำความสะอาดร่างกายโดยเฉพาะ ที่ซีเรีย นักโบราณคดีได้ขุดพบหลักฐานการทำสบู่ที่เกิดขึ้นในศตวรรษที่ 8 ซึ่งเป็นยุคต้นของอิสลาม ส่วนนักภูมิศาสตร์ในศตวรรษที่ 10 ได้รายงานว่าเมือง “นาบลุส” ในปาเลสไตน์เป็นแหล่งส่งออกสบู่ที่โด่งดังมากในยุคกลาง (Middle Ages คือช่วง ศตวรรษที่ 5-15)

เมืองนาบลุส ในปาเลสไตน์ ปัจจุบัน

สูตรของสบู่ที่เราใช้กันอยู่ทุกวันนี้ ถูกคิดค้นขึ้นโดยมุสลิมในยุคเฟื่องฟูของศิลปวิทยาการมุสลิม ในยุคกลาง โดยมีส่วนผสมที่สำคัญคือ น้ำมันพืช (เช่น น้ำมันมะกอกที่มีอย่างอุดมสมบูรณ์ในอาณาจักรอิสลามยุคต้น) น้ำมันหอม และสารละลายโซเดียมไฮดรอกไซด์ สูตรที่ใช้ทำสบู่ในยุคนั้นได้ถูกสืบทอด และนับเป็นสูตรสำคัญที่ถูกนำมาพัฒนาต่อในอุตสาหกรรมการผลิตสบู่สมัยใหม่ในยุโรปช่วงศตวรรษที่ 18 และตกทอดมาถึงเราในปัจจุบัน

แม้ความศรัทธาของแต่ละศาสนาจะมีรายละเอียดที่ต่างกัน แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่า ศรัทธา คือตัวกำหนดวิธีคิด และวิถีชีวิตในการดำรงอยู่ของมนุษยชาติอย่างแท้จริง ความศรัทธาของมุสลิมต่อพระเจ้าและการดำเนินชีวิตตามอย่างคำสอนของท่านศาสดาที่ว่า “ความสะอาด เป็นส่วนหนึ่งจากความศรัทธา” คือสาเหตุสำคัญที่ทำให้ชาวมุสลิมสามารถผลิตสบู่ได้อย่างยอดเยี่ยม เราจึงขอเรียกขานสบู่ก้อนนี้ว่า “สบู่แห่งศรัทธา”

สันต์ชัย  ยุติกา

ข้อมูล

สุขสาระ กุมภาพันธ์ 2554
http://www.chagrinvalleysoapandcraft.com/history.htm
http://www.oknation.net/blog/knowislam/2008/12/23/entry-6
http://www.history-science-technology.com/Notes/Notes%205.htm

สุขสาระออนไลน์ฉบับที่ 213 

เดือนกันยายน 2565

มูลนิธิสร้างสุขมุสลิมไทย (สสม.)
www.muslim4health.or.th