สมุนไพรคลายเครียด

ความเครียดก็คือ การหดตัวของกล้ามเนื้อส่วนใดส่วนหนึ่งหรือหลายส่วนของร่างกาย นั่นเอง ซึ่งทุกคนจำเป็นต้องมีอยู่เสมอในการดำรงชีวิต เช่น การทรงตัว เคลื่อนไหวทั่ว ๆไป มีการศึกษาพบว่าทุกครั้งที่เราคิดหรือมีอารมณ์บางอย่างเกิดขึ้นจะต้องมีการหดตัว เคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อแห่งใดแห่งหนึ่ง ในร่างกายเกิดขึ้นควบคู่เสมอ

ความเครียด มีทั้งประโยชน์และโทษ สำหรับความเครียดที่เป็นโทษนั้น เป็นความเครียดชนิดที่เกินความจำเป็น เป็นอุปสรรคและอันตรายต่อชีวิต เมื่อคนเราอยู่ในภาวะตึงเครียด ร่างกายก็จะเกิดความเตรียมพร้อมที่จะ “สู้” หรือ “หนี”

คุณผู้อ่านทราบหรือไม่ว่าเรามีสมุนไพรคลายเครียด ที่จะมาช่วยบรรเทาความกังวล และยังอาจช่วยป้องกันโรคซึมเศร้าได้อีกด้วย สมุนไพรเหล่านี้มีอะไรบ้าง ไปดูกัน

ดอกเสาวรส ช่วยผ่อนคลายความตึงเครียดและการหดเกร็งของกล้ามเนื้อ รวมไปถึงอาการอื่นๆ ที่เกิดจากความวิตกกังวล ทั้งยังใช้กับอาการนอนไม่หลับที่เกิดจากฟุ้งซ่านได้ดี

ในผลิตภัณฑ์เชิงพาณิชย์หลายชนิด ดอกเสาวรสจะใช้ร่วมกับสมุนไพรชนิดอื่น ทำให้ยากต่อการแยกแยะคุณสมบัติเฉพาะของสมุนไพรแต่ละชนิด โดยทั่วไปแล้วดอกเสาวรสถือว่าปลอดภัยเมื่อรับประทานตามคำแนะนำ 

ข้อควรระวัง

• ห้ามรับประทานส่วนของต้นสดเด็ดขาด เพราะมีสารพิษจำพวกไซยาโนเจเนติกไกลโคไซด์ อาจทำให้เสียชีวิตได้ แต่พิษจะสลายไปเมื่อถูกความร้อน
• ระวังการเสริมฤทธิ์กับยานอนหลับ แอลกอฮอล์ยาสลบ (ใช้ลดอาการวิตกกังวลก่อนผ่าตัด) และไม่ควรขับรถหรือทำงานใกล้เครื่องจักรระหว่างใช้สารสกัดดอกเสาวรส
• ไม่ควรดื่มน้ำเสาวรสที่มีส่วนผสมของน้ำตาลในปริมาณสูงเกินไป เพราะอาจก่อให้เกิดผลเสียต่อสุขภาพได้
• ไม่แนะนำให้ใช้ในหญิงตั้งครรภ์ เนื่องจากมีสารบางชนิดที่อาจกระตุ้นการบีบตัวของมดลูก

วาเลอเรี่ยน (Valerian) เป็นสมุนไพรที่มีต้นกำเนิดอยู่แถบยุโรป และเอเชียมานานกว่า 2,000 ปี ดอกวาเลอเรี่ยน เป็นดอกเล็กสีขาวและม่วง เมื่อ 400 กว่าปีที่ผ่านมามนุษย์ได้เริ่มนำส่วนของรากวาเลอเรี่ยน มาใช้เป็นสมุนไพรเพื่อรักษาอาการนอนไม่หลับและคลายความวิตกกังวลกันอย่างจริงจัง และในปัจจุบันได้รับการยอมรับให้ขึ้นทะเบียนเป็นยาสมุนไพรเพื่อช่วยการนอนหลับในประเทศเยอรมนี ประเทศเบลเยี่ยม ประเทศฝรั่งเศสประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ประเทศอเมริกา และประเทศอิตาลี

วาเลอเรี่ยน

ในการศึกษาบางชิ้นระบุว่า วาเลอเรี่ยนช่วยคลายความวิตกกังวลและความเครียด วาเลอเรี่ยนโดยทั่วไปถือว่าปลอดภัยในขนาดที่แนะนำ แต่เนื่องจากยังขาดการทดลองความปลอดภัยในระยะยาว อย่ารับประทานวาเลอเรี่ยนนานเกินสองสามสัปดาห์ต่อครั้ง เว้นแต่แพทย์จะอนุมัติ อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงบางอย่าง เช่น ปวดหัว วิงเวียน และง่วงนอน

ดอกคาโมมายล์ (Chamomile) ใช้เป็นสมุนไพรมานานนับพันปี ตั้งแต่ยุคอียิปต์โบราณ กรีกและโรมัน เป็นสมุนไพรที่นิยมมากในทวีปยุโรป โดยมีสรรพคุณมากมายได้แก่ ทำให้สงบ คลายกังกล ช่วยให้หลับง่าย  เป็นต้น ข้อมูลที่จำกัดแสดงให้เห็นว่าการใช้ดอกคาโมมายล์ในระยะสั้นโดยทั่วไปถือว่าปลอดภัยและมีประสิทธิภาพในการลดอาการวิตกกังวล การใช้คาโมมายล์อาจทำให้เกิดอาการแพ้ในบางคนที่ไวต่อพืชตระกูลคาโมมายล์ ได้แก่ ragweed, ดาวเรือง, เดซี่และเบญจมาศ

ดอกคาโมมายล์

ลาเวนเดอร์  (Lavender) เป็นดอกไม้สีม่วงที่หลายคนคุ้นเคยกันดี หลักฐานบางอย่างชี้ให้เห็นว่าการรับประทานลาเวนเดอร์หรือการบำบัดด้วยกลิ่นหอมด้วยลาเวนเดอร์สามารถลดความวิตกกังวลได้ อย่างไรก็ตาม การรับประทานลาเวนเดอร์ อาจทำให้ท้องผูกและปวดหัว นอกจากนี้ยังสามารถเพิ่มความอยากอาหาร เพิ่มผลกดประสาทของยาและอาหารเสริมอื่นๆ และทำให้ความดันโลหิตต่ำ

ลาเวนเดอร์

แม้ลาเวนเดอร์จะไม่เป็นอันตรายและมีความเสี่ยงเกิดผลข้างเคียงต่อร่างกายน้อย แต่กลุ่มคนต่อไปนี้ควรหลีกเลี่ยงการใช้หรือรับประทานลาเวนเดอร์ เพื่อความปลอดภัยต่อสุขภาพ

• เด็กผู้ชายที่ยังไม่เข้าสู่วัยเจริญพันธุ์ น้ำมันหอมระเหยจากดอกลาเวนเดอร์อาจส่งผลกระทบต่อฮอร์โมนในร่างกาย และก่อให้เกิดภาวะเต้านมโตในผู้ชาย (Gynecomastia) ซึ่งเด็กที่ป่วยเป็นภาวะนี้จะมีขนาดหน้าอกใหญ่กว่าปกติ แต่ไม่พบผลข้างเคียงด้านความผิดปกติของฮอร์โมนกับเด็กผู้หญิงในวัยเดียวกัน
• หญิงตั้งครรภ์หรือผู้ที่กำลังให้นมบุตร ในปัจจุบันยังไม่มีข้อมูลที่สามารถนำมายืนยันได้ว่า การใช้หรือรับประทานลาเวนเดอร์และผลิตภัณฑ์จากลาเวนเดอร์นั้นจะไม่เป็นอันตรายต่อหญิงตั้งครรภ์และผู้หญิงที่กำลังให้นมบุตร
• ผู้ที่วางแผนเข้ารับการผ่าตัด ลาเวนเดอร์อาจมีผลทำให้ระบบประสาทส่วนกลางทำงานช้าลง หากใช้ร่วมกับยาชาหรือยาชนิดอื่นที่แพทย์ให้ในระหว่างการผ่าตัดหรือหลังผ่าตัด อาจส่งผลให้ระบบประสาทส่วนกลางทำงานช้าเกินไปจนเกิดอันตรายได้ จึงควรหยุดใช้หรือหยุดรับประทานผลิตภัณฑ์จากลาเวนเดอร์ก่อนเข้ารับการผ่าตัด 2 สัปดาห์

อาหารเสริมสมุนไพรบางชนิดที่ใช้สำหรับบรรเทาอาการวิตกกังวลอาจทำให้คุณรู้สึกง่วง ดังนั้นอาจไม่ปลอดภัยที่จะรับประทานเมื่อขับรถหรือทำงานที่เป็นอันตราย 

ยังมีสมุนไพรอีกหลายชนิดที่มีคุณสมบัติคลายเครียด สุขสาระจะนำเสนอในโอกาสต่อไป

ข้อมูล
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/generalized-anxiety-disorder/expert-answers/herbal-treatment-for-anxiety/faq-20057945
https://pharmacy.mahidol.ac.th/th/knowledge/article/321/ดอกคาโมมายล์/https://www.pobpad.com /ลาเวนเดอร์-กลิ่นหอมผสาน
https://www.rama.mahidol.ac.th/ramamental/generalknowledge/general/05142014-1901
https://cs-cz.facebook.com/abhaiherb/posts/3781476771917368

สุขสาระออนไลน์ฉบับที่ 216
เดือนธันวาคม 2565
มูลนิธิสร้างสุขมุสลิมไทย (สสม.)
www.muslim4health.or.th