รู้จักโรคหมอนรองกระดูกกดทับเส้นประสาท: สาเหตุ อาการ และแนวทางรักษา

นพ.กษิดิษ ศรีสง่า

โรคหมอนรองกระดูกกดทับเส้นประสาท เป็นโรคที่คนไทยรู้จักกันดีว่ามันมีอาการปวดหลังและร้าวไปที่ขา ข้างใดข้างหนึ่ง แต่โรคนี้ไม่ได้เป็นที่รู้จักกันในปัจจุบันเท่านั้น แม้แต่ในสมัยที่ท่านศาสดามุฮัมมัด (ศ็อลฯ) ท่านได้กล่าวถึงการรักษาโรคหมอนรองกระดูกกดทับเส้นประสาท หรือในชื่อภาษาอาหรับว่า عِرْقُ النَّسا (อิรกุนนะซา) ว่า ต้องรักษาด้วยการให้กินหางแกะอาหรับตัวเมียมาทำให้ละลาย แบ่งเป็นสามส่วนดื่มวันละครั้งรวมสามวัน ส่วนท่านอิบนุ กอยยิม ผู้ประพันธ์เรื่องการแพทย์ในสมัยท่านศาสดาได้กล่าวอธิบายเอาไว้ว่า มันเป็นโรคของเส้นประสาทที่สันหลัง ซึ่งจะมีอาการปวดมากจนทำให้ลืมความปวดอื่น ๆ ไปหมด สมกับคำว่านะซาซึ่งมีอีกความหมายหนึ่งว่าการลืม โดยจะมีอาการปวดที่หลัง และร้าวไปที่ขา จนบางครั้งไปถึงเท้า และเมื่อเป็นนาน จะทำให้กล้ามเนื้อลีบ ซึ่งนับได้ว่าตรงกับความรู้ทางการแพทย์ในปัจจุบันอย่างน่าอัศจรรย์ยิ่งนัก

กระดูกสันหลังของคนเรานั้นเป็นแผ่นกลม ๆ หนา ๆ อยู่ด้านหน้าโดยมีหมอนรองกระดูกประกบอยู่ทั้งด้านบนและล่าง ด้านหลังเป็นสามเหลี่ยมมีรูตรงกลางในรูนั้น จะมีเส้นประสาทสันหลังอยู่ข้างใน ถ้านึกภาพไม่ออก ก็ให้นึกถึงกระดูกสันหลังวัวที่เรามักนำมาทำซุบกินนั่นเองครับ ส่วนที่เป็นไขอยู่ข้างในรสชาติมัน ๆ อร่อย ๆ นั่นแหละคือไขกระดูกครับ ส่วนที่แข็ง ๆ ด้านหน้าก็เป็นกระดูกสันหลัง ด้านข้าง ๆของข้อต่อกระดูกสันหลังนี้ จะมีรูให้ส่วนแขนงของเส้นประสาทใหญ่นั้นออกมา ส่วนแขนงนี้เราเรียกว่า รากประสาทสันหลัง

ตัวหมอนรองกระดูกนั้นมีลักษณะเป็นแผ่นกลม ๆ ยืดหยุ่นได้คล้ายลูกโป่งที่ใส่น้ำไว้ข้างใน โดยขอบนอกจะค่อนข้างแข็งเพื่อป้องกันไม่ให้ใส้ในซึ่งมีลักษณะเหมือนกับวุ้นนั้นไหลออกมา มันจะคอยทำหน้าที่คล้ายโช้คอัพกันสะเทือน ทำให้เราสามารถกระโดดหรือเดินในพื้นที่สูง ๆ ต่ำ ๆ ได้อย่างนิ่มนวล

แต่เมื่อใดก็ตามที่ หมอนรองกระดูกเกิดยืดออก หรือแตกออก จะด้วยการรับน้ำหนักมากเกินไปบ่อย ๆ เช่นอ้วน ยกของหนัก ฯลฯ หรือเกิดจากความเสื่อมที่อายุมากขึ้น หรือเกิดจากอุบัติเหตุที่มากระทบกระดูกสันหลังก็ตาม หมอนรองกระดูกนั้นก็จะยืดออกมาและกดทับเส้นประสาทเอาไว้ ทำให้เกิดเป็นการกระตุ้นเส้นประสาทนั้น จนเกิดเป็นอาการปวดร้าวคล้ายถูกไฟดูด ถ้าหากยังไม่รักษาให้ดี มันก็จะกดมากขึ้นจนเส้นประสาทเริ่มหยุดทำงาน เราจึงเกิดอาการชา และเริ่มอ่อนแรง เมื่อขาดเส้นประสาทมาเลี้ยงนาน ๆ เข้า กล้ามเนื้อก็จะฝ่อลีบลงไป สมดังที่ท่านอิบนุ กอยยิมเขียนไว้ทุกประการ  

วิธีการรักษา โรคหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท ในระดับแรก ๆ ก็ด้วยการให้หมอนรองกระดูกทำงานน้อยลง โดยการลดน้ำหนัก ถ้าอ้วนเกินไป ไม่ยกของหนักใด ๆ อีก พยายามบริหารกล้ามเนื้อหลัง เพื่อให้แข็งแรงขึ้นกว่าเดิม จะได้ช่วยรับน้ำหนักผ่อนแรงแทนหมอนรองกระดูกได้บ้าง การประคบด้วยน้ำอุ่น หรือความร้อน การรับประทานยาลดการอักเสบ หรือลดการเจ็บปวดต่าง ๆ ถ้ายังไม่ดีขึ้น ก็อาจจะใช้การดึงหลัง หรือการใส่เสื้อเหล็กไว้เพื่อช่วยรับน้ำหนัก แต่อย่างไรก็ตาม ถ้าหากยังไม่หาย ก็จะต้องพึ่งพาศัลยแพทย์กระดูกละครับ เพื่อทำการผ่าตัดเอาหมอนรองกระดูกนั้นออกไป และทำการเชื่อมต่อกระดูกเสียใหม่เพื่อไม่ให้เกิดเป็นขึ้นมาอีก

ดังนั้นถ้าไม่อยากจะเป็นโรคหมอนรองกระดูกกดทับเส้นประสาทก็จะต้องพยายามคุมน้ำหนักเอาไว้ไม่ให้อ้วน และออกกำลังกายสม่ำเสมอนะครับ วัสลามฯ

สุขสาระออนไลน์ ฉบับที่ 242
เดือนเมษายน 2568
มูลนิธิสร้างสุขมุสลิมไทย (สสม.)
www.muslim4health.or.th